همه چیز در مورد ایزوترتینوئین یا آکوتان (Accuntane)

ایزوترتینوئین یا راکوتان

ایزوترتینوئین یا 13- رتینوئیک اسید یک داروی بسیار موثر برای درمان آکنه است. این دارو یک رتینوئید است؛ این به این معنی است که از ویتامین A (رتینوئیک اسید) مشتق شده است. کبد به طور طبیعی مقدار کمی از این دارو را از ویتامین A موجود در بدن می سازد.

اکثر افراد این دارو را برای 16 تا 30 هفته (4 تا 7 ماه) مصرف می کنند، ولی برخی دیگر نیاز به دوره طولانی تری دارند که در این صورت دارو با دوز کمتر تجویز می شود.

از قبل در خصوص این دارو مطالعاتی داشته و از پزشک بخواهید تا به طور کامل در خصوص آن به شما توضیحات لازم را بدهد.

این دارو را به کسی تجویز نکنید! در دوران بارداری مصرف نکنید! در طول درمان با این دارو باردار نشوید چراکه باعث نارسایی در زایمان می شود.

وقت مراجعه به پزشک را کنسل و یا تغییر ندهید و به طور مرتب به پزشک مراجعه کنید و در خصوص تمامی مشکلات و ابهامات با او مشورت کنید.

خواص ایزوترتینوئین

• این دارو، به طور قابل توجهی تولید سبوم/چربی و عملکردغدد سباسه را کاهش می دهد.
• این دارو، دانه چربی/ کومدون را از بین برده از تشکیل کومدونهای جدید جلوگیری می کند.
• این دارو، پوست تحت درمان را خشک می کند که باعث مهار رشد آکنه باکتریایی می شود.
• ایندارو، خواص ضد التهابی دارد.

موارد مصرف ایزوترتینوئین

متخصصین پوست ایزوترتینوئین را برای بیماران مبتلا به آکنه در شرایط زیر تجویز می کنند:

• آکنه گره دار یا نودولوسایستیک (به عنوان مثال : توده های بزرگ و عمیق )
• آکنه کانگلوباتا و یا آکنه فلومینانس
• آکنه ولگاریس با التهابی شدید و بدشکل
• آکنه ایجاد کننده زخم
• آکنه از بین نرفته با درمان موضعی به همراه آنتی بیوتیک های خوراکی، یا در زنان با درمان هورمونی
• آکنه که به سرعت جایگزین می شود و یا پس ازاتمام درمان دوباره عود می کند
• آکنه که به مدت طولانی وجود دارد و یا پس از 25 سالگی به وجود می آید
• آکنه دایز مورفوفوبیک
• آکنه با اثر نامطلوب قابل توجهه بر شغل، موقعیت اجتماعی یا روانی بیمار

این دارو در فولیکولیتهای شدید نیز موثر است چون:

• آکنه کلویدالیس نوچه آ
• کلورآکنه
• فولیکولیت گرم منفی
• سوپوریتیو هیدرادنیتیز
• فولیکولیت چربی
• فولیکولیت پی تی روسپروم
• فولیکولیت سودو باربا
• پایودرما فیشوال
• روزاسه و رینوفیما
• فولیکولیت پوست سر و آکنه نکروتیکا
• هیپرپلازی سباسه
• سبوره
• استوساستوما متعدد

ایزوترتینوئین درمان مفید و راه حل دوم برای پوست فلس دار و دیگر بیماری های پوستی التهابی است همچون :

• بیماری داریه
• لوپوس اریتماتوی دیسکوئید
• اپیدرمال ناوی
• فولیکولیت دی کالوانس
• آنولر گرانولوم
• بیماری استیفن گراور
• سوپوریتیو هیدرادنیتیز
• ایکتیوز
• سارکوئیدوز
• سرطان پوست به ویژه در پیوند عضو یا اگزرودرما پیگمنتوزا

مقدار مصرف ایزوترتینوئین

دوز تجویزی بستگی دارد به :

• وزن بدن بیمار
• شرایط خاص تحت درمان
• شدت بیماری پوستی
• پاسخ به درمان
• درمان همان زمان دیگر
• شدت عوارض جانبی

درآکنه شدید، مجموع دوز ایده آل در طول دوره درمان بین 120 و 150 میلی گرم / وزن بدن است. دوز روزانه 0.1 تا1 mg / kg وزن بدن است. به طور کلی شروع درمان روزانه با دوز پایین، 0.5 mg/kg، به مقابله راحت تر با عوارض جانبی کمک می کند. بسته به تحمل و اثر آن بر بیماری پوستی، دوز دارو را می توان به تدریج در طول چند هفته آینده افزایش داد. گاهی اوقات نیاز به کاهش و یا توقف این دارو است که متخصص آن را تجویز خواهد کرد.

دارو برای جذب نیاز به چربی دارد و به این دلیل پس از غذا با آب یا نوشیدنی غیر الکلی مصرف می شود.

چنانچه یک وعده را فراموش کردید به وعده بعدی اضافه نکنید.

تداخلات دارویی ایزوترتینوئین

ایزوترتینوئین را نباید با داروهای زیر مصرف کرد :

• ویتامین A (رتینوئیک اسید) – عوارض جانبی می تواند شدید باشد. بتاکاروتن (پروویتامین- A) مجاز است.
• تتراسایکلین ها (از جمله داکسی سیکلین، مینوسیکلین و تتراسایکلین) – می تواند خطر ابتلا به سردرد و تاری دید ناشی از فشار داخل جمجمه را افزایش دهد.

تاثیر وارفارین در ترکیب با ایزوترتینوئین کاهش می یابد و بنابراین این ترکیب باید با احتیاط و نظارت مصرف شود.

عوارض جانبی ایزوترتینوئین

متاسفانه ایزوترتینوئین در ابتدای دوره درمان باعث بدتر شدن آکنه می شود. معمولا این حالت تنها چند هفته طول می کشد ، اما در برخی از افراد می تواند بسیار شدید و به مدت چند ماه رخ دهد. اگر این حالت طولانی شد به متخصص مراجعه کنید زیرا ممکن است به داروی اضافی مانند استروئیدهای خوراکی، آنتی بیوتیک و یا عمل جراحی آکنه احتیاج، ویا نیاز به تغییر دوز ایزوترتینوئین باشد.

همه بیماران دچار برخی از عوارض جانبی می شوند. محدوده و شدت عوارض بستگی به بیماری تحت درمان، دوز ایزوترتینوئین و عوامل شخصی دارد. کسانی که از لنز استفاده می کنند از خشکی چشم رنج می برند؛ اگزوما را تشدید می کند؛ افراد سفید پوست دچار سوختگی پوست می شوند؛ ورزشکاران دچار درد عضلانی و مفاصل می شوند.

برای مقابله با این عوارض دوز دارو باید پایین آورده شود. این عوارض تا یک ماه پس از قطع دارو از بین می روند. تمامی عوارض را با پزشک خود در میان بگذارید.

اکثر عوارض جانبی پوستی-مخاطی هستند یعنی آنها پوست و غشاهای مخاطی را تحت تاثیر قرارمی دهند:

• تمام بیماران به دلیل درمان، لب های خشک و ترک خورده دارند. به این دلیل لب را به طور مرتب چرب کنید. در خانه و شب از وازلین استفاده کنید. از محصولات دارای ضد آفتاب در طول روز استفاده کنید. آنتی بیوتیک های موضعی مانند موپیروسین یا فوزیدیک اسید ممکن است لازم شوند.
• پوست خشک: به خصوص در پوست صورت، گردن، بازوها، و دست. استفاده مکرر از کرم مرطوب کننده به خصوص پس از حمام.
• سوراخهای بینی خشک: از وازلین استفاده کنید. پوست دلمه بسته را نکنید. خون دماغ ممکن است رخ دهد که در این صورت سر را کمی جلو آورده و قسمت گوشتی بینی را برای مدتی سفت نگه دارید. خون را قورت ندهید. خونریزی معمولا در عرض چند دقیقه متوقف می شود. آنتی بیوتیک های موضعی ممکن است خون دماغ را کاهش دهد.
• چشم خشک: چشم خشک به شدت درد دارد و قرمز است. خطر التهاب ملتحمه و / یا کراتیت، یک حالت التهابی قرنیه، وجود دارد. به ندرت باعث زخم می شود.چنانچه سرخی و درد چشمها با “اشک مصنوعی” (قطره چشم) بهبود نیافت ایزوترتینوئین را مصرف نکنید با پزشک تماس بگیرید و در صورت نیاز به چشم پزشک مراجعه کنید. پس از قطع دارو به ندرت این حالت دیده می شود. گاهی اوقات، برعکس، بیماران از چشم آبکی شکایت دارند. در هنگام مصرف دارو از لنز استفاده نکنید و جراحی چشم و یا عمل لیزر انجام ندهید.
• اندام تناسلی خشک و مخاط مقعدی: در زمان کار روده ممکن است خون ریزی به وجود آید و در مقعد دیده شود. مقاربت جنسی ممکن است ناراحت کننده باشد: در این حالت از روان کننده استفاده کنید.
• پوست شکننده: جراحات جزئی مانند خراش به راحتی رخ می دهند و به آهستگی التیام می یابند. به جای موم انداختن از تیغ استفاده کنید: لایه بالایی مو ممکن است با موم انداختن کنده شود.
• افزایش تعریق: بدن را همیشه خنک نگه دارید.
• اریتم (قرمزی) صورت و یا گرگرفتگی: در افراد سفید پوست بیشتر است.
• آفتاب سوختگی: مشکل عمده افراد سفید پوست.استفاده از ضد آفتاب بسیار ضروری است.
• اگزما: در پوست خشک ظاهر می شود. استفاده از استروئید موضعی برای چند روز این جوشها ر از بین می برد: به طور مرتب از نرم کننده استفاده کنید.
• زرد زخم: عفونت ثانویهبه دلیل استافیلوکوکوس اورئوس و / یا استرپتوکوک پیوژنز باکتری است. زرد زخم به عنوان “زخم مدرسه” نیز شناخته شده است: تکه های زرد دلمه بسته، اغلب در اطراف لب ها و سوراخ های بینی. برای یک دوره آنتی بیوتیک های موضعی به پزشک مراجعه کنید.
• گرانولوم پیوژنیک: توده آبدار قرمز ممکن است به ندرت در اطراف گره آکنه یا هر جای دیگر به وجود آید. برای درمان استروئید موضعی و کوتر به پزشک مراجعه کنید.
• پارونیشیای: معمولا با استافیلوکوکوس اورئوس عفونت در یک یا چند ناخن شروع می شود. این امر به ویژه در ناخن پا فرو رفته و یا ناخن جویده یا برداشته معمول است. پارونیشیای می تواند در مقابل درمان مقاوم باشد، اما با قطع ایزوترتینوئین از بین می رود.
• ریزش مو: مو به طور موقت می ریزد و از حجم آن کاسته می شود. با توقف ایزوترتینوئین این حالت از بین می رود. اگر پوست سر پوسته پوسته است، شامپو ضد شوره سر دو بار در هفته ممکن است مفید باشد.
• تغییرات ناخن: ناخن ممکن است رشدش آهسته و شکننده شود. پس از قطع ایزوترتینوئین این حالت از بین می رود و ناخن تازه می روید.
• سردرد: به طور کلی کم و در پاسخ به پاراستامول است. سردرد شدید همراه با تاری دید می تواند نشان فشار داخل جمجمه، یک عارضه جانبی نادر ولی شدید باشد. در صورت شدت به پزشک مراجعه کنید.
• درد عضلانی: به خصوص پس از ورزش. کمی کمر درد غیر معمول نیست. درد مفاصل (آرترالژی) به خصوص بعد از ورزش می تواند گاهی اوقات ناتوان کننده باشد. این علائم پاسخ به داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن است.
• خستگی (بی حالی و خواب آلودگی) شایع است.
• تغییرات روحی و افسردگی (به ندرت). در این حالت بلافاصله به متخصص پوست و یا پزشک عمومی مراجعه کنید. افسردگی شدید نادر است اما ممکن است نیاز به قطع ایزوترتینوئین باشد. افسردگی ممکن است به شرایط پوست تحت درمان و یا دیگر مشکلات روانی مربوط شود. داروهای ضد افسردگی ممکن است مفید باشد.
• مشکلات چشم: شب کوری و انطباق آهسته به تاریکی. این امر به این دلیل است که ایزوترتینوئین جایگزین رتینوئیک اسید بر روی گیرنده سلول ها در شبکیه چشم می شود که ما را قادر به دید در نور ضعیف می کند. رانندگان در شب این حالت را تجربه کرده اند. چنانچه دچار این حالت شدید از رانندگی خود داری کنید. آب مروارید به ندرت رخ می دهد.
• چربی خون بالا در پانکراتیت، یک وضعیت دردناک و خطرناک ایجاد می کند.رژیم غذایی کم چرب در دوره درمان توصیه می شود و کربوهیدرات های ساده (قند، نوشیدنی های شیرین، و غیره) مصرف نشود. آزمایش خون مرتب توصیه می شود. در صورت افزایش چربی خون دوز دارو را پایین بیاورید و یا آن را قطع کنید.
• اسهال یا خونریزی روده ،به خصوص در افراد مبتلا به کولیت، ممکن است به ندرت رخ دهد.
• دوره های قاعدگی نامنظم یا دردناک تر گاهی اوقات ممکن است رخ دهد. اطمینان پیدا کنید که باردار نیستید.
• آلرژی به ایزوترتینوئین. نادر است اما ممکن است منجر به بیماری کبد و بیماری تب زا شود. ناشنوایی، واسکولیت و کهیر به ندرت گزارش شده است.

بدتر شدن آکنه در اوایل دوره درمان با ایزوترتینوئین

خشکی لب

سوختگی شدید پوست

درماتیت به دلیل ایزوترتینوئین

گرانولوم برانگیخته توسط ایزوترتینوئین دریک بیمار مبتلا به آکنه کانگلوباتا

زرد زخم استافیلوکوکی

ناخن عفونی

نظارت در طول درمان با ایزوترتینوئین

به بیماران آزمایش خون قبل و در طول درمان با ایزوترتینوئین توصیه می شود. به بیماران دارای مشکلات جسمی (بیماری های کلیوی یا کبدی شدید ، چربی خون بالا، دیابت و افسردگی ) دوز پایین تجویز می شود.

آزمایشات ممکن است شامل:

• تست حاملگی (بتا HCG) برای زنان و دختران. لطفا ناراحت نشوید و آن را انجام دهید.
• تست چربی خون (کلسترول و تری گلیسیرید) به خصوص ناشتا تا قابل اطمینان باشد.
• تست عملکرد کبد. گهگاه، ایزوترتینوئین ممکن است عملکرد کبد را مختل کند. به ندرت باعث هپاتیت می شود که در این صورت دارو باید قطع شود.
• تست تعداد گلبولهای خون: برای کم خونی و شمارش سلول های سفید و پلاکتها (لخته شدن سلول).

پزشک ممکن است تعداد دیگری تست نیز تجویز کند.

جلوگیری از بارداری در طول درمان با ایزوترتینوئین

به دلیل خطر بسیار بالا و ایجاد اختلالات رشد جدی در نوزاد در دوران بارداری نباید ایزوترتینوئین مصرف شود.

در طول شیردهی نباید مصرف شود چون در شیر مادر مقداری از آن وارد می شود.

چنانچه مشکوک به بارداری هستید و یا برنامه بارداری دارید از شروع درمان جلوگیری کنید.

همه زنانی که به صورت بیولوژیکی توان بارداری دارند در طی درمان و 4 هفته پس از قطع دارو اقدامات احتیاطی زیر را باید انجام دهند:

• پرهیز از رابطه جنسی. مطمئن ترین روش اجتناب از حاملگی نداشتن رابطه جنسی است. هیچ روش جلوگیری از بارداری به طور کامل قابل اعتماد نیست. به خصوص جلوگیری “طبیعی” بسیار خطرناک است.
• اگر از لحاظ جنسی فعال هستید، دو روش قابل اعتماد برای جلوگیری از بارداری عبارتند از: ترکیب قرص ضد بارداری، IUD (دستگاه داخل رحمی) همراه با کاندوم یا “تزریق” (مدروکسی پروژسترون و یا دپو-پروورا). ایزوترتینوئین ممکن است اثر بخشی این داروها را در برخی از زنان کاهش دهد، و آنها 100٪ قابل اعتماد نیستند. ایمپلنت هورمون زیر جلدی ی نیز ممکن است استفاده شود.
• نسخه آماده برای پیشگیری اضطراری جهت استفاده تا 72 ساعت پس از شک به حاملگی پس از رایطه جنسی.
• چنانچه در طول درمان با ایزوترتینوئین یا یک ماه پس از قطع آن، بارداری اتفاق بیفتد، ختم بارداری و سقط جنین توصیه می شود. مراقب باشید تا در این موقعیت قرار نگیرید.

در نیمه اول بارداری ایزوترتینوئین باعث سقط جنین و یا ناهنجاری شدید جنین در هنگام تولد می شود. ناهنجاری رخ می دهد در :

• جمجمه (جمجمه و مغز)
• قلب (قلب)
• چشم، گوش
• اندام

چنانچه خون برای زن باردار استفاده می شود و تحت درمان یا تا 4 هفته پس از قطع درمان ایزوترتینوئین هستید، خون ندهید.!

ایزوترتینوئین تاثیری بر اسپرم یا باروری مردان تاثیری ندارد. و هیچ گزارشی دیده نشده است مبنی بر ناهنجاری در جنینی که پدر ایزوترتینوئین مصرف میکند.هیچگونه اقدام احتیاطی پیشگیری از بارداری خاص برای مردان لازم نیست.

در صورت لزوم برای کنترل بیماری شدید پوست کودکان می توانند ایزوترتینوئین مصرف کنند اما دوره های طولانی از رشد ایتخوان جلوگیری می کند.

پاسخ آهسته به ایزوترتینوئین

برخی از بیماران مبتلا به آکنه، به طور غیر منتظره ایی به ایزوترتینوئین پاسخ آرام و ناقص می دهند. تصور می شود دلایل آن:

• کومدون / دانه چربی بزرگ (“ماکروکومودون”)
• ندول/برآمدگی
• عفونت ثانویه با استافیلوکوکوس اورئوس
• عوامل ناشناخته

گزینه های در دسترس به منظور افزایش سرعت پاسخ عبارتند از:

• کوتر یا معالجه بوسیله حرارت از کومدون
• دوره درمان طولانی
• درمان اضافی با آنتی بیوتیک های خوراکی

ایزوترتینوئین در درمان آکنه عودکرده

حداقل پنجاه درصد از بیماران مبتلا به آکنه به اندازه کافی خوش شانس هستند که پس از یک دوره ایزوترتینوئین به طور دائم درمان شوند. متاسفانه، در برخی از بیماران چند ماه تا چند سال بعد از قطع دارو آکنه عود می کند. عود در زنان بیشتر از مردان شایع است.

در این صورت دوره های دیگری از ایزوترتینوئین تجویز می شود. ممکن است دوز و طول درمان یکسان و یا متفاوت با دوره قبل باشد.

تعداد کمی از افراد مبتلا به بیماری های پوستی شدید نیاز به درمان طولانی مدت با ایزوترتینوئین دارند. به طور کلی دوز پایین 20 میلی گرم دو بار در هفته مورد نیاز است. دوز دیگر 0.5 تا 1 mg/kg به مدت یک هفته از هر چهار هفته در سیکلی 6 ماهه است. این دوز برای :

• آکنه مداوم (همه نوع)
• سبوره شدید
• روزاسه
• فولیکولیت پوست سر

علاوه بر نگرانی در مورد بارداری در زنان تحت درمان، نگرانی اصلی در درمان طولانی مدت عوارض آن بر استخوان است. برامدگی استخوان اسکلتی بینابینی ، یک فرآیند پیری طبیعی و معمول است که با ایزوترتینوئین شتاپ پیدا می کند. با اشعه X می توان این آسیب ها به خصوص به پاشنه پا، زانو، و ستون فقرات را تشخیص داد. در این صورت درمان قطع می شود.

اقدامات احتیاطی ویژه برای خلبانان با توجه به ایزوترتینوئین

دید در شب برای خلبانان خطوط هوایی و کسانی که پرواز در تاریکی دارند، بسیار مهم است. دید در شب ممکن است تحت تاثیر ایزوترتینوئین قرار گیرد. اگر خلبانید، و یا می خواهید حرفه ای پرواز کنید، به متخصص پوست خود اطلاع دهید و اساسنامه سازمان هواپیمایی ملی را در خصوص داروها بررسی کنید.

[divider]

مرکز تحقیقات کلینیک پوست، زیبایی و تناسب اندام آلومینا