10 تا از برترین مزیت های متفورمین که باید بدانیم

10 تا از برترین مزیت های متفورمین که باید بدانیم

همراهان عزیز تهران اسکینی سلام

این روزها همه راجع به قرص متفورمین صحبت میکنند ، از تاثیرات مثبت آن بر کاهش وزن و درمان تخمدان پلی کیستیک میگویند، از اینرو تصمیم گرفتیم که امروز راجع به این قرص باهم صحبت کنیم و اثرات مثبت و منفی متفورمین را با هم بررسی کنیم. با ما همراه باشید تا در این مقاله 10 تا از برترین مزیت های متفورمین مرور کنیم.

متفورمین چیست؟

متفورمین یک داروی تجویزی است که با موفقیت سطح قند خون را در بیماران دیابتی نوع 2 کاهش می دهد.

متفورمین دارای بسیاری از مزایای دیگر (گاهی ناشناخته) مانند استفاده از آن در درمان سرطان و سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS) است.

با این حال، متفورمین همچنین دارای عوارض جانبی منفی است و باید با احتیاط مصرف شود.

چگونه متفورمین کار می کند؟

مکانیسم عمل متفورمین

در حال حاضر، متفورمین نه تنها به عنوان درمان اولیه برای دیابت نوع 2 بلکه برای مقاومت به انسولین،  تخمدان پلی کیستیک (PCOS) و حتی سرطان استفاده می شود.

متفورمین مصرف انرژی سلولی را با هدف قرار دادن کبد، جلوگیری از ایجاد قند بیشتر و مهار هورمون (گلوکاگون) برای افزایش سطح قند خون تنظیم می کند.

متفورمین می تواند AMPK سطح قند خون را کنترل کند، آنزیمی که تولید و ذخیره انرژی در سلول ها را کنترل کرده و نشان می دهد که چگونه سلول های عضلانی باید سطح جذب قند را از خون افزایش دهند.

در بررسی بیش از 300،000 نفر، مشخص شد که این دارو همچنین ممکن است خطر ابتلا به سرطان در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 را از طریق مهار کننده تومور شناخته شده (LKB1) کاهش دهد که (AMPK ) را فعال می کند.

اثرات مثبت متفورمین

1) متفورمین درمان و جلوگیری از دیابت نوع 2

دیابت نوع 2 همسو با مقاومت بدن به انسولین است و  در این صورت سطح  قند خون بیماران به شدت بالا میرود.

متفورمین باعث کاهش قند خون، جلوگیری از آسیب دائمی بدن و در نهایت مانع از منجر شدن به اختلال عملکرد و نارسایی می شود.

متفورمین اثراتش را از طریق آنزیم AMPK، که جذب قند از خون را به عضلات آغاز می کند اعمال میکند.

 آن طور که در تحقیقات نشان داده شده است  متفورمین باعث افزایش AMPK می شود که این بدان معناست که قند بیشتری از خون به بافت رفته و غلظت قند خون کاهش می یابد.

در پژوهشی که در مورد بیماران مبتلا به پیش دیابت صورت گرفت; حاکی از آن بود که بیماران درمان شده با متفورمین  در مقایسه با دیگر دارونماها 31٪ کمتر مبتلا به  دیابت نوع 2 شدند. این مطالعه همچنین اذعان داشت که به نحوی این دارو  موثرتر در پیشگیری از دیابت در بیماران با BMI و سطح قند خون نسبتا  بالا واقع شده است. 

2) متفورمین بهبود مقاومت به انسولین

مقاومت به انسولین یکی از عوامل مهم در توسعه و بسط دیابت نوع 2 است اما همچنین در PCOS  و به عنوان یک عارضه جانبی درمان HIV مشاهده شده است.

در مطالعات مبتنی بر سلول و تحقیقات بر روی حیوانات نشان داده شده  است که متفورمین حساسیت انسولین را  بهبود می بخشد و اثرات مقاومت به انسولین در بیماران دیابتی را کاهش می دهد.

علاوه بر این،  در یک مطالعه به صورت رندوم بر روی 25 بیمار مبتلا به HIV که دارای لیپیدو استروفی بودند( وضعیتی که بدن قادر به تولید بافت چربی نیست) نشان داد که متفورمین خطر ابتلا به سطوح غیر انسولین بالا در خون را کاهش می دهد.

پزوهش های انجام شده بر روی 10 بیماردیگر اظهار داشت که متفورمین حساسیت انسولین تولید شده توسط  فعالیت های ورزشی را بهبود می بخشد.

تحقیقات دیگری در مورد موش های مقاوم در برابر انسولین نشان داد که ترکیب متفورمین و الکتروفکتون باعث افزایش حساسیت انسولین به وسیله فعال شدن آنزیمی است که به فعالیت های انسولین کمک می کند.

3) متفورمین علائم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) را درمان می کند

سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS) یک اختلال هورمونی است که اغلب با چاقی و مقاومت به انسولین تشدید می شود. متفورمین علائم PCOS را مانند تخمک گذاری نامنظم یا چرخه های قاعدگی بهم ریخته و انسولین اضافی در بدن درمان می کند.

همچنین نشان داده شده است که  علائم PCOS با کاهش BMI و سطح تستوسترون درمان شده است.

علاوه بر این، متفورمین به باروری کمک می کند، شانس بارداری موفق را افزایش می دهد و خطر سقط زود هنگام، دیابت بارداری و التهاب مرتبط با PCOS را کاهش می دهد.

4) متفورمین می تواند به پیشگیری و درمان سرطان کمک کند

متفورمین مانع رشد و گسترش سرطان های خاص در بیش از 300،000 بیمار مبتلا به دیابت نوع 2 شده است.

مطالعه  بر روی 20،000 بیمار مبتلا به دیابت نوع 2 و بیش از 70،000 بیمار  غیر مبتلا به این بیماری نشان داد که میزان شیوع سرطان کبد (کارسینوم هپاتوسلولار) در بیماران غیر دیابتی دو برابر بیشتر از افراد مبتلا به دیابت است.

یکی دیگر از متاآنالیز ها، 60٪ کاهش خطر ابتلا به سرطان کبد (کلانژیوکارسینوما داخلی) را در بیماران دیابتی مبتلا به متفورمین نشان داد. این مطالعه همچنین 50 تا 85 درصد کاهش خطر ابتلا به سرطان پانکراس، کولورکتال، پستان و ریه را نشان می دهد.

متفورمین همچنین خطر ابتلا به  سرطان ریه (29٪) و سرطان تنفسی (15٪) را کاهش می دهد.

با این حال، عدم تمایز بین بیماران سرطانی که سیگار کشیدند و محدودیتی در این متاآنالیز نداشتند مشهود است.

فرض بر این است که ممکن است نقش مستقیمی در رشد تومورهای سرطانی نیز داشته باشد، اگر چه شواهد بیشتری برای تعیین مکانیزم عمل مورد نیاز است.

در یک پزوهش گذشته نگر بر روی 302 بیمار مبتلا به دیابت نوع یک  که مبتلا به سرطان پانکراس نیز  بودند،  اثبات کرد میزان بقای طولانیتر، شانس بیشتر برای بقای دو ساله و خطر مرگ و میر کمتر در مقایسه با افرادی که متفورمین استفاده نکرده بودند داشتند.

ترکیب متفورمین با داروهای شیمی درمانی به عنوان یک درمان برای سرطان پستان پیشنهاد شده است، زیرا همچنین باعث کاهش مقاومت  به شیمی درمانی می شود.

مطالعات بالینی متعدد در مورد انواع سرطان ها نشان می دهد که متفورمین نه تنها اثر پیشگیرانه ای بر رشد سرطان ندارد، بلکه تأثیر مثبتی بر پیشرفت بیماری دارد.

با این حال، یک تجقیق بر روی یک پایگاه داده بر روی بیش از 80،000 بیمار مبتلا به دیابت نشان داد که متفورمین با کاهش خطر ابتلا به سرطان ارتباطی ندارد، و این بدان معنی است که مطالعات  و مشاهدات قبلی جانبدارانه بوده  است.

5) متفورمین از قلب محافظت می کند

یکی از عوامل اصلی خطر مبتلا شدن به بیماریهای قلبی، عدم تعادل در قند خون است.

متفورمین با کاهش مقاومت به انسولین ،قند خون را کاهش می دهد و جذب آن  را از خون به ماهیچه ها را افزایش می دهد.

پس از تجربه حمله قلبی، استفاده از آن برای بیمار ایمن است.

در پزوهش 25 بیمار مبتلا به اچ آی وی مشخص شد که متفورمین باعث کاهش BMI،  حجم دور کمر و سطح انسولین خون و همه عوامل خطرناک بیماری قلبی می شود.

در مطالعه بر روی بیش از 645،000 بیمار مبتلا به دیابت نوع 2، مشخص کرد متفورمین بی نظمی در ضربان قلب (فیبریلاسیون دهلیزی) را کاهش میدهد.

  همچنین مطالعات مبتنی بر سلول نشان داد که متفورمین باعث کاهش آسیب و استرس اکسیداتیو در سلول های عضلانی قلب می شود.

یک تحقیق که  شامل تقریبا  20،000 بیمار دیابتی با افزایش لخته شدن خون بود نشان داد که مصرف متفورمین پس از دو سال، در مقایسه با گروه شاهد، میزان بقا را افزایش داد.

متفورمین همچنین ضربان قلب نامنظم یا مرگ ناگهانی ناشی از عوارض قلبی در موشهای دیابتی را کاهش می دهد.

6) متفورمین باعث کاهش کلسترول می شود

متفورمین باعث کاهش سطح کلسترول بد بدن ( لیپوپروتئین با چگالی کم) LDL می شود.

پزوهش بر روی  24 بیمار غیر دیابتی با کلسترول بالا نشان داد که میزان کلسترول LDL و کلسترول  کلی در مقایسه با گروه شاهد کاهش می یابد و این کاهش با دوزهای بالاتر متفورمین قوی تر است.

یک متاآنالیز  روی بیش از 3000 بیمار نشان داد که در حالی که متفورمین بر میزان فشار خون، HDL و میزان چربی خون (تری گلیسیرید) در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 اثر نمی گذارد، کلسترول کل و LDL را کاهش می دهد.

7) متفورمین باعث کاهش وزن می شود

یک مطالعه روی زنان میانسال با انسولین بالا  که مرتبط با قند خون و وزن اضافی  آنها بود ،  نشان داد متفورمین همراه با رژیم غذایی، باعث کاهش وزن میشود.

متفورمین همچنین میزان  محدوده کمر و شاخص توده بدنی (BMI) را در 19 بیمار مبتلا به اچ آی وی با توزیع غیر طبیعی چربی بدن (لیپیدو استروفی) کاهش داد.

با این وجود،  انجام یک تحقیق آزمایشی که به صورت رندوم بر روی 114 زن که مبتلا به دیابت حاملگی  بودند حاکی از آن بود که هیچ تاثیری در کاهش وزن پس از زایمان نداشته اند.

8) متفورمین می تواند اختلال نعوظ را بهبود بخشد

پزوهش های مختلف حیوانی و انسانی در مردان مبتلا به  اختلال نعوظ ، مقاومت به انسولین، چاقی  و دیابت نشان داد که متفورمین باعث عملکرد بهتر در افراد مبتلا به  اختلال نعوظ می شود.

9) متفورمین روند پیری را به تاخیر میاندازد

تعدادی از مطالعات پیشنهاد کرده اند که متفورمین ممکن است باعث کاهش روند فرآیند پیری شود، که احتمالا بخشی از فعالیت  آنزیم AMPK است.

10) متفورمین می تواند در مقابل آسیب های جنتامایسین (آنتی بیوتیک) محافظت کند

جنتامایسین یک آنتی بیوتیک است که آسیب جدی به کلیه ها و سیستم شنوایی ایجاد می کند.

در مطالعات مختلف حیوانی، متفورمین  آسیب  های وارده به کلیه ها  توسط جنتامایسین را محافظت و  درمان می کند.

سایر مطالعات حیوانی و سلولی نشان دادند که متفورمین همچنین می تواند در برابر کاهش شنوایی ناشی از  استفاده جنتامایسین محافظت کند.

عوارض جانبی متفورمین

شایعترین عوارض جانبی متفورمین مربوط به عوارض روده است و شامل ناراحتی معده، تهوع، استفراغ، اسهال، سرگیجه یا طعم فلز در دهان است.

به طور کلی، بیماران مسن تر ممکن است در معرض خطر برخی از عوارض جانبی مانند اسیدوز لاکتیک یا قند خون پایین و
عوامل دیگری که می توانند خطر ابتلا به این شرایط را افزایش دهند واقع شوند.

با این حال، دیگر عوارض جانبی شدید تر باید در نظر گرفته شود:

1) متفورمین می تواند اسیدوز لاکتیک را ایجاد کند

اسیدوز لاکتیک وضعیتی است که بدن اسید لاکتیک تولید می کند، تغییر در وضعیت طبیعی بدن ایجاد شده و عوارض خاصی در پی دارد.

از آنجا که متفورمین باعث تخریب لاکتیت به گلوکز می شود، اگر دارو به طور قابل توجهی تجمع پیدا کند، ممکن است اسیدوز لاکتیک ایجاد کند.

مکانیسم دقیق متفورمین در انجام این کار ناشناخته است. اغلب ترکیب این دارو و یک وضعیت بهداشتی پایه ممکن است باعث اسیدوز لاکتیک شود.

بیماران با شرایط زیر دارای خطر افزایش اسیدوز لاکتیک ناشی از متفورمین هستند:

1. دارای عفونت
2.  انجام جراحی های اخیر
3. دارای آسیب کلیه
4. دارای آسیب کبدی
5. سابقه بیماری قلبی
6.  دارای نارسایی تنفسی
7.  مصرف بیش از حد الکل
8. کمبود آب کافی در بدن

همچنین بیماران مسن به طور ویژه در معرض خطر ابتلا به اسیدوز لاکتیک هستند.نشانه های اسیدوز لاکتیک شامل درد عضلانی، خواب آلودگی و خستگی، لرز، سرگیجه، تنگی نفس، حالت تهوع، اسهال، استفراغ، درد معده، ضربان قلب نامنظم یا آرام، و پوست سرد و آبی است.

2) متفورمین می تواند به کاهش قند خون (هیپوگلیسمی) کمک کند

متفورمین به خودی خود نمیتواند منجر به  پایین  آمدن قند خون  به صورت بحرانی شود. با این حال، در ترکیب با عوامل خطر زای دیگر  مانند نوشیدن مشروبات الکلی سنگین(بی آبی بدن)، استفاده از  دیگر داروهای دیابت، مصرف  ناکافی کالری و یا تمرینات شدید ممکن است احتمال ایجاد این بیماری را افزایش دهد.

با این حال، یک متا آنالیز بر روی زنان باردار مبتلا به دیابت نشان داد که متفورمین باعث کاهش خطر ابتلا به قند خون در نوزاداندر مقایسه با انسولین می شود.

3) متفورمین می تواند به کمبود ویتامین B12 منجر شود

مطالعات  نشان میدهد که  مصرف متفورمین رابطه معناداری با  کمبود ویتامین B12  دارد، البته به دوز مصرفی بستگی دارد.

مشخص شد که با افزایش دوز مصرفی متفورمین، بروز کمبود ویتامین B12 نیز افزایش می یابد. یک مطالعه از 465 نفر گزارش داد که 30٪ از افرادی که از متفورمین استفاده می کردند جذب ویتامین B12 کم و سطح آن در بدن 14 تا 30٪ کمتر از افراد معمولی بود.

این کمبود با استفاده از مکمل های ویتامین B12 اصلاح می شود.

  4) متفورمین می تواند خطر ابتلا به اختلالات شناختی را افزایش دهد

مطالعه  بر روی بیش از 7000 بیمار مبتلا به بیماری آلزایمر نشان داد که در مقایسه با درمان های انسولین، سولفونیل اوره و تیازولیدیدون، متفورمین خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش می دهد.

با این حال، مطالعه دیگری روی حدودا 1500 نفر نشان داد که اختلالات شناختی مرتبط با متفورمین با ویتامین B12 و مکمل های کلسیم کاهش می یابد.

فعل و انفعلات متفورمین و اقدامات احتیاطی

دوز متفورمین بسته به نوع عملکرد مورد نظر دارو، سن بیمار و شرایط سلامتی قبلی یا عوامل بالقوه مداخله کننده یا تقویت کننده اثر دارو متفاوت است.

1) مصرف الکل مخل اثرات متفورمین است

مصرف الکل سنگین منجر به کم آبی بدن می شود و باعث کاهش سطح اکسیژن خون شده و خطر ابتلا به اسیدوز لاکتیک را افزایش می دهد که یکی از عوارض جانبی متفورمین است. نوشیدن مکرر الکل نیز قند خون را کاهش می دهد، که در هنگام ترکیب با متفورمین می تواند منجر به عوارض متعدد شود.

2)  داروی پیشگیری از بارداری خوراکی می تواند اثر مثبت متفورمین را کاهش دهد

اگرچه ترکیبی از داروهای ضد بارداری خوراکی و  اثر آسیب رسانی متفورمین  به اثبات نرسیده است، یک پژوهش گذشته نگر بر روی  41 مورد نشان داده است که مصرف قرص های ضد بارداری باعث کاهش اثرات حساس سازی انسولین متفورمین می شود، در مقایسه با درمان  متفورمین به صورت مجزا.

3) X-Ray و CT اسکن امن تر است برای بیمارانی که  متفورمین استفاده میکنند

در پژوهشهای اشعه ایکس و سی تی اسکن اغلب از مواد کنتراست استفاده می کنند که ممکن است آسیب  به کلیه  وارد  کرده و به اسیدوز لاکتیک منجر شود.

مطالعه روی 98 بیمارکه متفورمین مصرف میکنند  نشان داد که خطر کمتری روی نارسایی های کلیوی  ناشی از قرار گرفتن در مقابل مواد کنتراست وجود دارد  مگر اینکه بیمار دارای نارسایی کلیه  از قبل باشد و در این صورت تولید  اسیدوز لاکتیک نیز  امکان پذیر است.

4) متفورمین در هنگام شیردهی ایمن است

بررسی هفت خانم که بلافاصله پس از زایمان متفورمین مصرف کرده بودند، نمایان کرد که اگرچه علامتهای این دارو در شیر یافت شده است،اما  بر میزان قند خون آنها   تأثیری نداشتند و ناچیز به نظر میرسیده است.

5) استفاده از متفورمین در دوران بارداری

بررسی چندین پژوهش نشان داد که متفورمین هیچ تأثیر منفی بر روی نتایج حاملگی ندارد. با این حال شواهد کافی در مورد استفاده طولانی مدت آن در دوران بارداری نیست.

علاوه بر این، تحقیقات انسانی نشان داده است که متفورمین ممکن است خطرهای نسبی عوارض حاملگی، سقط جنین، زایمان زودرس و زایمان زودرس در بارداری در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک را کاهش دهد.

6) متفورمین ممکن است برای بیماران مبتلا به سیروز کبدی خطر ایجاد کند

سیروز جایگزین بافت کبدی سالم با بافت اسکار ناشی از آسیب های مزمن است. کاهش غلظت اکسيژن در خون از قلب به بدن (هيپوکسمي شريان) با حدود يک سوم بيماران مبتلا به آسيب مزمن کبد ارتباط دارد.

از آنجا که این وضعیت سبب کاهش جریان خون می شود، خطر ابتلا به اسیدوز لاکتیک را افزایش می دهد که یکی از عوارض  بالقوه متفورمین ناشی از تشکیل اسید لاکتیک است.

متفورمین در مقایسه با داروهای ضد دیابتیک دیگر

متفورمین در مقایسه با انسولین و سولفونیل اوره (گلیبارید، آماریل، گلوترول، دیابینی)، میزان پایینتری از افزایش وزن و موارد کمتر از میزان قند خون را کاهش می دهد (که در عین حال میتواند به عوارض در سلامتی  شخص منجر شود).

روزیگلیتازون ( آویندا) موثرتر از قرص متفورمین و سولفونیل اوره در تأخیر شروع دیابت نوع 2 است، اما عوارض جانبی ناخواسته تری نسبت به متفورمین دارد (از جمله افزایش وزن، افزایش سطح کلسترول «بد»، تورم در مناطق خاص بدن و کاهش سلول های قرمز خون).

بررسی 347 مطالعات انسانی اذعان داشت که متفورمین خطر بیشتر اسیدوز لاکتیک در مقایسه با دیگر درمان های دیابت یا  دارونماها ایجاد نمی کند. با این وجود، این پژوهش بیماران را به ویژه آنهایی که در معرض خطر بیماری بودند محاسبه نکرده است .

بیماران دیابتی که مصرف متفورمین یا سولفونیل اوره را دارند خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهند.

سولفونیل اوره می تواند خطر بیماری پارکینسون را برای بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 افزایش دهد. این اثر اغلب با اضافه کردن متفورمین به درمان خنثی می شود.

منبع

محقق و مترجم : محجوبه فاموری