پاسخ به 12 سوال متداول مهم شما درباره فیبروم رحم

از سیر تا پیاز فیبروم رحم

فیبروم های رحم، تومورهای عضلانی هستند که بر روی دیواره رحم رشد پیدا می کنند. فیبروم رحم تقریبا همیشه خوش خیم (غیر سرطانی) است. همه زنان مبتلا به فیبروم رحم، علائم یکسانی ندارند و در برخی زنان نیز بی هیچ علامتی بروز پیدا می کند. زنانی که به علائم فیبروم رحم دچار می شوند، غالبا با سختی و درد فراوان دست و پنجه نرم می کنند. برخی از زنان به درد و خونریزی شدید قاعدگی نیز دچار خواهند شد. درمان فیبروم رحم بستگی به علائم شما دارد.

در ادامه به 12 سوال متداول پر اهمیتی که همه زنان باید درباره فیبروم رحم بدانند پاسخ داده ایم.

فیبروم رحم چیست؟

فیبروم های رحم، تومورهای عضلانی هستند که بر روی دیواره رحم رشد پیدا می کنند. سایر اسامی پزشکی فیبروم رحم، فیبروئید، لیومیوم یا میوما می باشد. فیبروم رحم تقریبا همیشه خوش خیم (غیر سرطانی) است. فیبروم ها می توانند به عنوان یک تومور تکی رشد کنند، یا ممکن است تعداد زیادی از آنها در رحم وجود داشته باشد. فیبروم رحم می تواند به کوچکی یک دانه سیب یا به بزرگی یک گریپ فروت بزرگ باشند. در موارد غیر معمول، ممکن است بسیار بزرگ تر نیز شوند.

علت اهمیتِ داشتن آگاهی از فیبروم رحم چیست؟

حدود 20 تا 80 درصد از زنان تا زمانی که به سن 50 سالگی برسند، به فیبروم رحم مبتلا می شوند. فیبروم رحم، شایع ترین بیماری در زنان (در 40 سالگی و اوایل 50 سالگی) محسوب می شود. همه زنان مبتلا به فیبروم رحم، علائم یکسانی ندارند و در برخی زنان نیز بی هیچ علامتی بروز پیدا می کند. زنانی که به علائم فیبروم رحم دچار می شوند، غالبا با سختی و درد فراوان دست و پنجه نرم می کنند. برخی از زنان به درد و خونریزی شدید قاعدگی نیز دچار خواهند شد. فیبروم ها همچنین می توانند تحت فشار مثانه قرار بگیرند و منجر به تکرر ادرار یا رکتوم شوند، که این وضعیت خود باعث فشار به مقعد نیز می شود. اگر فیبروم های رحم بسیار بزرگ باشند، می توانند منجر به بزرگ شدن شکم (ناحیه معده) شده و شما را به شکل یک زن باردار نشان دهد.

چه کسانی به فیبروم رحم مبتلا می شوند؟

عواملی وجود دارد که می تواند خطر ابتلای زنان به فیبروم رحم را افزایش دهد. این عوامل عبارتند از:

• سن. با بالا رفتن سن، شیوع فیبروم رحم در زنان افزایش می یابد، به ویژه در طی 30 تا 40 سالگی که به دوران یائسگی منتهی می شود. معمولا بعد از یائسگی، فیبروم های رحم کوچک می شوند.
• سابقه خانوادگی. داشتن یک عضو خانواده مبتلا به فیبروم رحم، خطر ابتلای شما را به این وضعیت افزایش می دهد. چنانچه مادرتان به فیبروم رحم مبتلا باشد، خطر ابتلا به آن در شما حدود سه برابر بیشتر از حد متوسط ​​است.
• قومیت. ابتلا به فیبروم رحم در زنان آفریقایی-آمریکایی بیشتر از زنان سفید پوست احتمال دارد.
• چاقی. زنان دارای اضافه وزن، بیشتر در معرض خطر ابتلا به فیبروم رحم هستند. برای زنان بسیار چاق، این خطر دو تا سه برابر بیشتر از حد متوسط است.
• عادات خوردن. خوردن بیش از حد گوشت قرمز (به عنوان مثال گوشت گاو) و سوسیس و کالباس با خطر بالای ابتلا به فیبروم رحم در ارتباط است. به نظر می رسد مصرف فراوان سبزیجات سبز رنگ، از ابتلای زنان به فیبروم رحم محافظت می کند.

فیبروم های رحم در کجا می توانند رشد کنند؟

فیبروم های رحم اغلب بر روی دیواره رحم رشد پیدا می کنند. پزشکان فیبروم رحم را به سه گروه تقسیم می کنند که بر اساس آنها فیبروم ها رشد می یابند:

• فیبروم های داخلی. این نوع، از شایع ترین فیبروم ها محسوب می شود و معمولا بر روی دیواره عضلانی رحم رشد می کنند.
• فیبروم های زیر جلدی. این فیبروم ها زیر سطح دیواره رحم رشد می کنند؛ اما در موارد حاد ممکن است بر روی سطح آن نیز رشد پیدا کنند.
• فیبروم های ساب سروزال. اندازه این فیبروم ها بسیار بزرگ بوده و در برخی موارد بر روی سطح خارجی دیواره رحم رشد می کنند و حتی می توانند تا لگن نیز پیشروی کنند.

برخی از فیبروم ها از سطح رحم و یا داخل حفره رحم رشد می کنند. این نوع فیبروم رحم ممکن است شبیه قارچ باشد. این گونه فیبروم، فیبروم پایه دار (pedunculated) نامیده می شوند.

علائم فیبروم رحم چیست؟

در اکثر موارد، فیبروم ها هیچ نشانه ای ندارند، اما برخی از زنان مبتلا به فیبروم رحم ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:

• خونریزی شدید (که می تواند به اندازه ای سنگین باشد که منجر به کم خونی شود) یا قاعدگی های دردناک
• احساس سنگینی در ناحیه لگن (ناحیه زیر شکم)
• افزایش درد زیر شکم
• تکرر ادرار
• درد در طول رابطه جنسی
• درد در قسمت تحتانی کمر
• بروز پیامدهایی در دوران بارداری و زایمان، از جمله احتمال سزارین که 6 برابر افزایش می یابد
• مشکلات باروری مانند ناباروری که بسیار نادر است

عامل ایجاد فیبروم رحم چیست؟

علت اصلی بروز فیبروم رحم هنوز به درستی اثبات نشده است. محققان بر این باورند که بیش از یک عامل می تواند در ایجاد این بیماری نقش داشته باشد. این عوامل به شرح زیر هستند:

• وضعیت هورمونی (تحت تاثیر میزان استروژن و پروژسترون)
• ژنتیک (سابقه آن در خانواده ها وجود دارد)

از آنجا که علت اصلی بروز فیبروم رحم هنوز به درستی اثبات نشده است، ما نیز نمی توانیم صراحتا اعلام کنیم که چه چیزی سبب رشد یا کوچک شدن فیبروم رحم می شود. ما تنها می دانیم که آنها تحت کنترل هورمونی (هر دو هورمون استروژن و پروژسترون) هستند. فیبروم ها در دوران بارداری به سرعت رشد می کنند، زیرا در این دوران، سطح هورمون ها بالا است. هنگامی که داروهای ضد هورمونی مصرف کنید، فیبروم کوچک می شود. فیبروم های رحم ممکن است در دوران یائسگی به رشد خود ادامه دهند، متوقف و یا کوچک شوند.

آیا ممکن است فیبروم رحم به سرطان تبدیل شود؟

فیبروم رحم تقریبا همیشه خوش خیم (غیر سرطانی) است. به ندرت (کمتر از یک در 1000) فیبروم ها سرطانی می شوند. این وضعیت، لیومیوسارکوم نامیده می شود. ابتلا به فیبروم رحم به منزله سرطانی بودن آن نیست. همچنین ابتلا به فیبروم رحم، خطر ابتلا به سایر سرطان ها را در رحم افزایش نمی دهد.

با فیبروم رحم در دوران بارداری چه باید کرد؟

زنان مبتلا به فیبروم رحم، بیشتر در معرض مشکلات زایمان و بارداری هستند. این بدان معنا نیست که مشکلی وجود دارد. اکثر زنان مبتلا به فیبروم رحم، بارداری طبیعی دارند. اما شایع ترین مشکلاتی که زنان مبتلا به فیبروم رحم با آن دست و پنجه نرم می کنند، عبارتند از:

• سزارین. ضرورت جراحی سزارین در زنان مبتلا به فیبروم رحم، شش برابر بیشتر از زنان معمولی است.
• بریچ شدن جنین. در این وضعیت، جنین برای به دنیا آمدن در موقعیت خوبی قرار ندارد.
• بارداری نتواند پیشرفت کند.
• دکولمان جفت (جدا شدن ناگهانی جفت). این بدان معناست که قبل از زایمان، جفت از دیواره رحم جدا می شود. هنگامی که این اتفاق بیافتد، جنین به اندازه کافی اکسیژن دریافت نمی کند.
• زایمان زودرس.

اگر به فیبروم رحم مبتلا هستید و باردار شده اید، با متخصص زنان و زایمان خود مشورت کنید. همه متخصصین زنان و زایمان تجربه مواجهه با فیبروم های رحم در بارداری و درمان آن را دارند.

چگونه می توانم مطمئن شوم که به فیبروم رحم مبتلا هستم؟

پزشک شما ممکن است حین معاینه منظم لگن برای بررسی رحم، تخمدان و واژن، متوجه وجود فیبروم رحم در شما شود. پزشک می تواند در طی یک معاینه معمول لگن، از حیث وجود توده یا جرم در رحم (معمولا بدون درد)، فیبروم رحم را با انگشتان خود احساس کند.

پزشک تان همچنین می تواند با استفاده از آزمایشات تصویربرداری، ابتلای شما به فیبروم رحم را تأیید کند. این آزمایشات، تست  هایی هستند که از درون بدن شما، بدون نیاز به جراحی تصویر می گیرند. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• سونوگرافی – در این روش از امواج صوتی برای تولید تصویر استفاده می شود. پروب سونوگرافی را می توان بر روی شکم قرار داد و یا می توان آن را به داخل واژن وارد کرد تا عکس گرفته شود.
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) – در این روش از امواج رادیویی و مغناطیسی برای تولید تصویر استفاده می شود.
• اشعه ایکس – در این روش از یک نوع اشعه برای دیدن داخل بدن بدن و تولید تصویر استفاده می شود.
• سی تی اسکن (CT)- در این روش، تصاویر بسیاری با استفاده از اشعه ایکس از زوایای مختلف بدن گرفته می شود و در نتیجه یک تصویر کامل تر حاصل می شود.
• هیستروسالپینگوگرام یا سونوهیستروگرام (HSG) – این روش شامل تزریق رنگ اشعه ایکس به داخل رحم و گرفتن تصاویر با استفاده از شعه ایکس است. سونوهیستروگرام شامل تزریق آب به داخل رحم و ساخت تصاویر اولتراسوند است.

اگر به فیبروم رحم مبتلا هستید، ممکن است به جراحی نیاز داشته باشید. در این صورت، دو نوع جراحی وجود دارد:

• لاپاروسکوپی – پزشک یک اسکوپ بلند و نازک را توسط ایجاد یک برش کوچک در داخل یا نزدیک ناف، وارد رحم می کند. این اسکوپ دارای یک لامپ روشن و یک دوربین است. این وسیله اجازه می دهد تا پزشک در طول جراحی، رحم و سایر اندام ها را در یک مانیتور مشاهده کند. تصاویر همچنین می توانند ساخته شوند.
• هیستروسکوپی – پزشک یک اسکوپ نورانی بلند و نازک را از مسیر واژن و دهانه رحم به رحم منتقل می کند. در این روش، هیچ برشی لازم نیست. پزشک می تواند داخل رحم را از حیث فیبروم رحم و مشکلات دیگر مانند پولیپ مشاهده کند. به همراه اسکوپ، یک دوربین نیز می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

در صورت ابتلا به فیبروم رحم، چه سوالاتی باید از پزشکم بپرسم؟

• چه تعداد فیبروم رحم دارم؟
• اندازه فیبروم (های) من چقدر است؟
• فیبروم (های) من در کجا قرار دارد (در سطح بیرونی، سطح داخلی یا بر روی دیواره رحم)؟
• آیا ممکن است فیبروم رحم من رشد کند؟
• فیبروم رحم با چه سرعتی رشد می کند؟
• چگونه متوجه شوم که فیبروم (ها) بزرگتر شده است؟
• چه عاملی می تواند سبب ایجاد فیبروم رحم شود؟
• چه آزمایش هایی برای تشخیص وجود فیبروم رحم برای من مناسب است؟
• اگر فیبروم رحم مشکل ساز شود، گزینه های درمان برای من چیست؟
• نظر شما در مورد درمان فیبروم با هیسترکتومی نسبت به انواع دیگر درمان ها چیست؟

اگر پزشک شما به سؤالات تان پاسخ کامل نداد یا به نظر می رسد که نمی تواند پاسخگوی  نیازهای شما باشد، مراجعه به یک پزشک دیگر و مشورت با وی ایده بسیار خوبی است.

فیبروم رحم چگونه درمان می شود؟

اکثر زنان مبتلا به فیبروم رحم هیچ نشانه ای ندارند. برای زنانی که علائم آن را دارند، درمان هایی وجود دارد که می تواند به آنها کمک کند. بهتر است در مورد بهترین روش درمان فیبروم رحم با پزشک خود مشورت کنید. پزشک پیش از این که به شما یک روش درمان را پیشنهاد کند، موارد بسیاری را در نظر خواهد گرفت. برخی از این موارد عبارتند از:

• آیا نشانه های فیبروم رحم را دارید یا خیر
• آیا ممکن است بخواهید در آینده باردار شوید
• اندازه فیبروم (ها)
• محل فیبروم (ها)
• سن شما و این که چقدر به دوران یائسگی نزدیک هستید

چنانچه به فیبروم رحم مبتلا هستید اما هیچ نشانه ای ندارید، ممکن است به درمان نیاز نداشته باشید. پزشک شما در طول معاینات منظم، رشد فیبروم ها را بررسی خواهد کرد.

روش های درمان فیبروم رحم عبارتند از:

داروها

اگر به فیبروم رحم مبتلا هستید و نشانه های خفیفی دارید، ممکن است پزشک برای درمان آن از داروها استفاده کند. داروهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن را می توانید برای درد کمر استفاده کنید. اگر در طول قاعدگی، خونریزی های سنگین داشته باشید، مصرف مکمل آهن می تواند باعث پیشگیری از بروز کم خونی در شما شود؛ یا اگر کم خونی دارید، می تواند آن را درمان کند.

جهت کنترل علائم فیبروم رحم، داروهای متعددی که برای پیشگیری از بارداری استفاده می شوند، مورد استفاده قرار می گیرد. قرص های ضد بارداری با دوز پایین، مانع از رشد فیبروم ها شده و می توانند خونریزی شدید را کنترل کنند. همین امر در خصوص آمپول پروژسترون مانند (Depo-Provera®) نیز صادق است. آیودی (دستگاه داخل رحمی) که با نام تجاری میرنا موجود است حاوی مقدار کمی از داروهای پروژسترون مانندی است که می تواند جهت کنترل خونریزی شدید و همچنین پیشگیری از بارداری استفاده شود.

داروی دیگر مورد استفاده برای درمان فیبروئیدها عبارت است از: آگونیست های هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (GnRHa). یکی از رایج ترین آن ها Lupron است. این داروها در شکل آمپول، اسپری بینی یا ایمپلنت، می توانند فیبروم های شما را کاهش دهد. گاهی اوقات از آن ها قبل از عمل استفاده می شود تا فیبروم ها را راحت تر از بین ببرند. عوارض جانبی GnRH ها می تواند شامل گرگرفتگی، افسردگی، عدم توانایی در به خواب رفتن، کاهش میل جنسی و درد مفاصل باشد. اکثر زنان قادرند GnRH ها را به طور کامل تحمل کنند. اغلب زنان در طول مصرف GnRH ها پریود نمی شوند. این امر می تواند به زنانی که خونریزی شدید دارند، کمک شایانی کند. این داروها همچنین اجازه می دهد که میزان خون زنان مبتلا به کم خونی به حد طبیعی برسد. GnRH ها ممکن است منجر به نازک شدن استخوان ها شوند، بنابراین مصرف آن ها معمولا به شش ماه یا کمتر از آن محدود می شود. این داروها همچنین بسیار گران قیمت هستند و برخی از شرکت های بیمه مقدار کمی از هزینه های آن را تحت پوشش قرار می دهند یا اصلا پوشش نمی دهند. GnRH ها علائم فیبروم رحم را به طور موقت تسکین می دهند؛ و هنگامی که مصرف دارو را متوقف کنید، فیبروم ها ممکن است به سرعت رشد کنند.

عمل جراحی

چنانچه فیبروم رحم در شما با علائم متوسط ​​یا شدید همراه باشد، ممکن است بهترین راه برای درمان آن، جراحی باشد. در اینجا به گزینه های جراحی فیبروم رحم اشاره شده است:

• میومکتومی – این جراحی روشی برای حذف فیبروم رحم، بدون برداشتن بافت سالم رحم است. این بهترین روش برای زنانی است که مایل به داشتن فرزند پس از درمان فیبروم رحم خود هستند یا به دلایل دیگر مایلند رحم خود را حفظ کنند. شما قادرید بعد از عمل میومکتومی باردار شوید. اما اگر فیبروم هایتان عمیقا وارد رحم شده باشند، ممکن است به جراحی سزارین نیاز داشته باشید. میومکتومی می تواند به روش های مختلفی انجام شود. این روش ها می تواند به صورت جراحی ماژور (برش شکم) یا به همراه لاپاراسکوپی یا هیستروسکوپی انجام شود. نوع جراحی به نوع، اندازه و محل فیبروم ها بستگی دارد. پس از میومکتومی ممکن است فیبروم های جدید رشد کنند و مشکل بعدی را به وجود آورند. تمامی خطرات احتمالی یک عمل جراحی در خصوص میومکتومی صدق می کند. خطرات به گستردگی جراحی نیز بستگی دارد.
• هیسترکتومی – به جراحی برداشتن رحم، هیسترکتومی گفته می شود. این جراحی تنها راه مطمئن برای درمان فیبروم رحم است. فیبروم رحم شایع ترین علتی است که به موجب آن هیسترکتومی صورت می پذیرد. این جراحی زمانی انجام می شود که فیبروم رحم بسیار بزرگ شده باشد، خونریزی شدید داشته باشید، به دوران یائسگی نزدیک شده اید یا آن را سپری کرده اید، یا دیگر قصد فرزند آوری ندارید. چنانچه فیبروم بزرگ باشد، ممکن است به هیسترکتومی نیاز داشته باشید که شامل ایجاد برشی بر روی شکم و خارج ساختن رحم می شود. اما چنانچه فیبروم ها کوچک تر باشند، پزشک ممکن است به جای شکاف شکم بتواند از طریق واژن به رحم دسترسی پیدا کند. در برخی موارد هیسترکتومی را می توان در طول لاپاروسکوپی انجام داد. برداشتن تخمدان ها و دهانه رحم در حین جراحی هیسترکتومی معمولا اختیاری است. زنانی که تخمدان هایشان برداشته نمی شود، پس از هیسترکتومی یائسه نمی گردند. هیسترکتومی یک عمل جراحی بزرگ است. اگرچه هیسترکتومی معمولا امن و بی خطر است، اما عوارض زیادی را متوجه شما می کند. دوران ریکاوری هیسترکتومی معمولا چندین هفته طول می کشد.
• تخریب آندومتر – در این روش، دیواره رحم (آندومتر) برای کنترل خونریزی های بسیار سنگین برداشته یا تخریب می شود. این عمل را می توان با لیزر، حلقه سیمی، آب جوش، جریان الکتریکی، مایکروویو، انجماد و سایر روش ها انجام داد. این روش معمولا جراحی جزئی محسوب می شود. این جراحی را می توان به صورت سرپایی یا حتی در مطب پزشک انجام داد. در این بین ممکن پیامدهایی رخ دهد، اما در اغلب موارد، بروز آن ها غیر معمول است. اکثر زنان پس از این جراحی به سرعت بهبود می یابند. حدود نیمی از زنانی که این روش را انجام می دهند خونریزی قاعدگی زیادی تجربه نخواهند کرد. از هر 10 زن، 3 نفر خونریزی بسیار سبکی خواند داشت. اما پس از این عمل، دیگر قادر به باردار شدن نخواهید بود.
• میولیز – در این روش، سوزنی توسط لاپاراسکوپی به داخل فیبروم رحم هدایت و از جریان الکتریسیته یا انجماد برای تخریب فیبروم ها استفاده می شود.
• آمبولیزاسیون فیبروم رحم (UFE) یا آمبولیزاسیون شریان رحم (UAE) – در این روش، یک لوله نازک به رگ های خونی که خون را به فیبروم عرضه می کنند، هدایت می شود. سپس ذرات پلاستیکی کوچک یا ژل به داخل رگ های خونی تزریق می شوند. این امر، عرضه خون به فیبروم را متوقف می کند، و سبب کوچک شدن آن می شود. UFE را می توان به صورت سرپایی یا بستری انجام داد. پیامدهای این روش شامل یائسگی زودرس است که بروز آن غیر معمول بوده اما می تواند رخ دهد. مطالعات نشان می دهد که رشد فیبروم رحم پس از انجام این روش متوقف خواهد شد، اما این موضوع نیازمند تحقیقات طولانی مدت می باشد. همه فیبروم ها را نمی توان با UFE درمان کرد. بهترین کاندید برای UFE زنانی هستند که:
• فیبروم رحم سبب خونریزی شدید در آن ها شده است
• فیبروم رحم سبب درد و یا وارد آمدن فشار بر مثانه یا رکتوم شان می شود
• مایل به انجام هیسترکتومی نیستند
• تصمیم ندارند در آینده فرزند بیشتری داشته باشند

چه درمان های جدیدی برای فیبروم رحم در دسترس قرار دارد؟

روش های زیر درمان های استانداردی محسوب نمی شوند، بنابراین ممکن است پزشک تان، آن ها را به شما پیشنهاد نکند یا بیمه های درمانی آن ها را تحت پوشش قرار ندهد:

• تخریب توسط رادیوفرکانسی (آر اف). در این روش از حرارت بالا برای از بین بردن بافت فیبروم، بدون آسیب رساندن به بافت رحم استفاده می شود. فیبروم ها در داخل رحم باقی می مانند، اما کوچک می شوند. اکثر خانم ها قادرند در همان روز به خانه بازگردند و در عرض چند روز به فعالیت های عادی خود برگردند.
• داروهای ضد هورمونی. مصرف این داروها علائم فیبروم رحم را بدون ایجاد عوارض جانبی مانند نازک شدن استخوان ها تسکین می دهد.

ترجمه و تحقیق: مینو زرفش

منبع خارجی برای مطالعه بیشتر:

[button color=”red” size=”small” link=”https://www.womenshealth.gov/a-z-topics/uterine-fibroids” ]لینک مرجع[/button]