بیماری لک و پیس پوست با بیماری جذام تفاوت دارد!

آیا این گفته که پوست هم به پیسی می افتد، درست است یا خیر؟

اسامی مختلف این نوع بیماری التهاب پوست : بَرَص، پیسی، لک وپیس یا ویتیلیگو

پوست، برای بسیاری از ما یکی از مهم ترین بخش های بدن است. ما با رنگ پوست مان شناخته میشویم یا به نژادی خاص تعلق می یابیم. به علاوه ما به پوست مان اهمیت می دهیم، مراقبش هستیم، از پیر شدنش می ترسیم و هر تغییری در آن ما را نگران می کند. برای ثابت کردن این ادعا شاهد ساده ای وجود دارد و آن میلیاردها پولی است که هر سال مردم سراسر جهان صرف پوست خود میکنند.

تغییر ناگهانی پوست برای ما نگران کننده است، هر لکه مشخصی روی پوست ما را می ترساند و فکر دائمی شدن آن خواب را از چشمان مان می رباید. گاهی این لکه ها ممکن است دست یا صورت را درگیر کند، مساله ای که حتی در برخورد دیگران با ما نیز تاثیر بسیاری دارد؛ لکه هایی شبیه جای سوختگی که معمولا با رنگ اصلی پوست تفاوت دارند و پزشکان به آن ویتیلیگو یا لک و پیس میگویند.

یکی از بیماری‌ های پوستی که از مدت‌ها پیش بشر آن را شناخت و تحت عنوان‌های مختلف از آن یاد کرد، بیماری “برص” یا همان “لک و پیس” می ‌باشد که در اصطلاح علمی‌ به آن “ویتیلیگو” می ‌گویند. انسان‌های اولیه این بیماری را نوعی جذام میدانستند و متاسفانه با بیماران مبتلا مانند بیماران جذامی‌ رفتار می کردند و آن ها را از خود طرد می‌ کردند و این بیماران مجبور بودند تا آخر عمر تنها زندگی کنند. این در حالی است که برص یک بیماری “خود ایمنی” است که در آن بدن بر علیه خودش شروع به مبارزه می ‌کند، یعنی رنگدانه پوست به عنوان یک ماده خارجی به حساب می ‌آید و بدن سعی می ‌کند رنگدانه‌های خودش را از بین ببرد و نتیجه این می‌ شود که در نقاطی از بدن لکه‌ هایی کاملا سفید که فاقد رنگدانه هستند ایجاد می ‌شود.

البته پراکندگی این بیماری پوستی در بدن اشکال مختلفی دارد؛ برای مثال گاهی لکه های زیادی در یک یا چند نقطه از بدن وجود دارند که به آن نوع کانونی گفته می شود. در شکل دیگر، لکه ها فقط روی یک نقطه خاص برای  مثال روی یک دست یا پای بیمار وجود دارند. گاهی نیز لکه ها به شکلی پراکنده در همه جای بدن دیده می شوند.

ملانین، رنگدانه‌ای است که عامل تعیین کننده رنگ پوست، مو و چشم‌های ما می‌باشد و توسط سلول‌هایی به نام ملانوسیت (سلول‌های رنگدانه‌ساز) تولید می‌شود. اگر این سول‌ها از بین بروند و یا نتوانند رنگدانه ملانین را تولید کنند، رنگ پوست روشن‌تر شده و یا بطور کلی سفید می‌شود.

شروع بیماری لک و پیس از کودکی تا دوران میانسالی متغیر است و هرچه سن شروع بیماری پایینتر و سرعت انتشار لکه ها در بدن بیمار بیشتر باشد، امکان درمان بیماری در آینده کمتر است.

آن بخش از بدن افراد که بیشتر در معرض آفتاب است مانند صورت، روی دست ها، گوش ها و ساق پا و دست های افرادی که از شلوار کوتاه یا لباس آستین کوتاه استفاده می کنند، بیشتر ممکن است با لک و پیس درگیر شود. لک و پیس ابتدا از مناطقی که بیشتر تحت فشار هستند شروع می ‌شود، مثل آرنج‌ها، زانوها و نشیمنگاه، بعد ممکن است در نقاط دیگر بدن گسترش پیدا کند. در بعضی افراد هم که به این بیماری دچار شده‌اند، ابتلا پس از زخم شدن ناحیه، به وجود آمده است.

احتمال ابتلای کسانی که یک یا دو نفر از والدین شان به لک و پیس مبتلا هستند، از افراد عادی بیشتر است. حتی گاهی دیده شده که فرد، بیماری را از فامیل درجه دو خود نیز به ارث برده است.

در واقع ابتلا به این بیماری به صورت ارثی الگوی مشخصی ندارد و نمی توان به راحتی مشخص کرد که بیمار آن را چگونه و از کدام یک از اعضای فامیل به ارث برده تا بتوان به شکلی از بروز آن در نسل بعد جلوگیری کرد.

نکته مهم اینکه با وجود نقش توارث در این بیماری، انتقال عمودی یا انتقال از مادر به جنین در آن وجود ندارد.

علامت پیسی از بین رفتن رنگدانه های پوست در قسمت های مختلف بدن است. پس از ظهور اولین لکه های سفید ممکن است تا مدتی هیچگونه گسترش یا تغییری رخ ندهد. بعد از گذشت این دوره ثبات، لکه های بیشتری قابل مشاهده خواهند بود. پیسی اغلب قسمت هایی از پوست را که بیشتر در معرض نور آفتاب هستند و یا خمیدگی های بدن مثل زیر بغل، محل زخم های قدیمی، اطراف خا ل ها و همچنین اطراف قسمت های قابل باز شدن بدن(مثل دهان) را تحت تاثیر قرار میدهد. لکه های سفیدی که رنگدانه خود را از دست داده اند، به ندرت به حالت اولیه بازمیگردند. پیسی همچنین ممکن است روی پلک ها و مو تاثیر بگذارد

همان طور که گفتیم منشا بیماری لک و پیس هنوز به درستی مشخص نشده اما تاکنون دلایل عفونی و نارسایی در سیستم ایمنی بدن در ایجاد آن دخیل دانسته شده است. به علاوه در کسانی که دارای بیماری های دیابت نوع یک، تیروئید و نارسایی غدد فوق کلیوی هستند نیز این بیماری دیده میشود.

پیدایش پیسی نتیجه از بین رفتن سلول‌های رنگدانه‌ساز پوست است که دلیل آن ناشناخته است. ولی چهار تئوری اصلی دراین زمینه وجود دارد:

۱) سلول‌های عصبی که بطور غیرطبیعی فعال شده‌اند ممکن است با تولید مواد سمی‌به سلول‌های رنگدانه‌ساز آسیب برسانند.

۲) سیستم ایمنی بدن ممکن است در موقع دفاع از بدن در مقابل یک ماده خارجی، رنگدانه پوست را نیز از بین ببرد.

۳) سلول‌های رنگدانه ساز ممکن است عامل از بین رفتن خودشان باشند. یعنی زمانی که رنگدانه در حال ساخته‌شدن است، مواد زایدی نیز در کنار آن تولید می‌شوند که سمی‌بوده و قادر به از بین بردن خود سلول‌ها است.

۴) وجود یک نقص ارثی موجب حساس شدن سلول‌های رنگدانه‌ساز به آسیب و در نتیجه از بین رفتن‌ آنها می‌شود.

وسعت، دوره و شدت از دست رفتن رنگدانه در اشخاص مختلف متفاوت است. افرادی که پوست روشنی دارند معمولاٌ در تابستان متوجه تفاوت رنگ مابین نواحی مبتلا و سایر نقاط سالم پوست که برنزه شده‌اند، می‌شوند. پیسی در افراد با پوست تیره بسیار واضح تر از روشن پوستان است در موارد شدید ممکن است رنگدانه در همه جای پوست از بین برود و پوست یکسره سفید شود. هیچ راهی برای پیش‌گویی این که هر فرد چقدر رنگدانه از دست خواهد داد و یا اینکه بیماری وی چقدر طول خواهد کشید وجود ندارد.

یک لک پیسی به صورت ناحیه‌ای به رنگ سفید شیری رنگ دیده می‌شود. با این حال میزان تخریب رنگدانه در هر لک می‌تواند با سایر لک ها متفاوت باشد. در یک لک ممکن است سایه های مختلفی وجود داشته باشد و نیز یک ناحیه تیره‌تر، نواحی سفید شده را احاطه کرده باشد.

پیسی اغلب با از دست رفتن ناگهانی رنگدانه در یک نقطه از پوست شروع می‌شود. این فرآیند می‌تواند ادامه یابد و یا به دلایل ناشناخته، خود به خود متوقف شود. دوره‌های از دست رفتن رنگدانه و متعاقب آن ثابت ماندن رنگ لک و دوباره از دست رفتن رنگدانه به طور مدوام تکرار می‌شوند.

بازگشت خودبه خودی رنگ به لک‌های سفید شده خیلی به ندرت اتفاق می‌افتد. بعضی از بیماران که تصور می‌کنند بیماریشان خوب شده، در واقع تمام رنگدانه پوست خود را از دست داده و پوستشان یک دست سفید شده است. گرچه رنگ پوست این افراد یک دست سفید شده ولی آنها باز هم به پیسی مبتلا هستند.

           آیا این بیماری می ‌تواند سلامتی انسان را به خطر بیندازد؟

ابدا. این بیماری یک درگیری پوستی است که ممکن است به علت نمایان بودنش فقط از نظر روحی فرد را دچار مشکل کند، اما از نظر جسمی ‌هیچ مشکلی برایش ایجاد نمی ‌کند. تنها در مواردی که این لکه‌ها در چشم یا گوش بیمار ایجاد شود، ما او را برای درمان به متخصصان مربوطه معرفی می‌کنیم.

          اگر لکه‌ها در سر باشند چطور؟ ممکن است آن قسمت از سر دچار ریزش مو شود؟

خیر. فقط ممکن است موهای آن ناحیه از سر سفید شوند که در این صورت درمان بسیار سخت و امید به بهبود بیماری کم می شود.

آیا رنگ پوست می ‌تواند تأثیری در به وجود آمدن یا تشدید بیماری داشته باشد؟

خیر، تاثیری ندارد. اما چون لکه‌ها سفید هستند، در افراد سفید پوست خیلی ایجاد مشکل نمیکنند، برای مثال اروپایی‌ ها در صورت ابتلا کمتر به فکر درمان هستند، چون رنگ سفید پوست ‌شان مانع نمایان شدن لکه‌ها می ‌شود، برعکس در نژاد سیاه به علت تضاد شدید رنگ پوست و رنگ لکه‌ها این بیماری بیشتر خود را نشان می ‌دهد و فرد را مجبور به پیگیری و درمان می ‌نماید.

آفتاب چطور، برای این بیماران مضر است یا نه؟

این افراد به علت از دست دادن رنگدانه‌های بدن، زودتر دچار آفتاب سوختگی می ‌شوند و پوستشان نیاز به محافظت بیشتری در برابر آفتاب دارد، بنابراین مبتلایان باید نواحی سفید شده را کاملا با ضد آفتاب بپوشانند تا دچار آفتاب سوختگی شدید نشوند. اما در مواردی هم طبق نظر پزشک و تحت شرایطی خاص، آفتاب به عنوان یک عامل درمانی در بیماران به کار می ‌رود.

آیا این بیماری واگیر دارد، یعنی ممکن است با دست دادن یا تماس پوستی با فرد مبتلا ما هم دچار شویم؟

به هیچ وجه. این بیماری به هیچ عنوان ممکن نیست از فردی به فرد دیگر، از طریق ارتباط پوستی یا هر نوع ارتباط دیگری سرایت کند. این افراد می‌ توانند مانند همه ازدواج کنند، بچه ‌دار شوند و مشکلی هم نداشته باشند. اما باید این را هم بدانید که وجود برص می تواند باعث طلاق همسران شود. ناگفته نماند که این فقط به این علت است که شاید طرفین نتوانند از نظر ظاهری شرایط طرف مقابل را قبول کنند، وگرنه مشکلی از نظر جسمی ‌یا واگیردار بودن بیماری وجود ندارد.