علل ریزش مو در مردان

مکانیزم ریزش مو در مردان: ریزش ارثی مو در در مردان (DHT)

ریزش ارثی مو در مردان ( طاسی آندروژنتیک ) عمدتا بسبب فعالیت دی هیدری تستوسترون (DHT) در پیازک های آسیب پذیر موی پوست سر است. به طور معمول، پیازک های موی موجود بر سطح پوست سر مکررا یک دوره کاملی را طی می کنند که شامل: رشد موها ( آناژن )که به مدت دو تا شش سال به طول می انجامد و مرحله سکون یا آساییده ( تلوژن ) که به طور تقریبی به مدت یک تا چهار سال می انجامد. قرارگیری در معرض هورمون (DHT) یا دی هیدری تستوسترون سبب می شود پیازک های مویی که در مکان های از پیش تعیین شده از پوست سر قرار دارند، بتدریج و به طور ژنتیکی مدت زمان بیشتری را در مرحله آساییده و سکون بگذرانند و زمان رشد موها کاهش پیدا کند. این فرآیند موجب کوتاه شدن ساقه موها می شود و در نهایت پیازک های مو از رشد مجدد باز می مانند.

مشاوره با پزشک متخصص

پیازک های مو، به صورت ژنتیکی به هورمون دی هیدری تستوسترون  (DHT) که درقسمت جلو، پشت و میان پوست سر واقع شده اند، آسیب پذیر و حساس هستند. این نواحی از پوست سر، تشکیل الگویی می دهند که طاسی و ریزش موی سر را بیشتر نشان می دهد و به راحتی قابل تشخیص و شناسایی است. کچلی و طاس شدن سر  با عقب رفتن خط پیشانی در ناحیه گیجگاه و نازک شدن موهای کف سر شروع می شود. کچلی و ریزش موی سر می تواند به قسمت های مختلف سر نیز سرایت پیدا کند، در حالی که هنوز اندکی مو در کناره گوش ها، جلوی سر و پشت سر باقی مانده است و به “منطقه دیرپای و دائمی” شناخته شده است.

تاسی: ژن ها، هورمون ها و سالخوردگی

در حالی که مکانیزم ریزش ارثی مو در همه مردان به طور یکسان است ( بعبارت دیگر، ریزش موی مردان به علل مختلف، چون بیماری، مصرف دارو و استرس زیاد و … ایجاد نمی شود. )، تنوع و تفاوت قابل توجهی در مرحله ای از زندگی که مردان اغلب شروع به ریزش مو و کچل شدن می کنند، و همین طور میزان طاسی آنها وجود دارد. این میزان تغییر پذیری چشمگیر بیشتر بسبب واقعیت علمی است که تاکید دارد که ریزش ارثی مو در مردان به طور قابل توجهی متاثر از سه عامل وابسته به یکدیگر است: ژنها، هورمون ها و سالخوردگی.

نقش ژن ها در ریزش مو

بسیاری از مردم شنیدند که، ” ریزس مو بیشتر به خاطر ژن مادری است و از خانواده مادر شروع میشود،” اما این ادعا افسانه و خرافاتی بیش نیست: اگرچه این امکان وجود دارد که فرزند پسر این ژن را از ناحیه خانواده مادری به ارث ببرد، البته الگوی طاسی و میزان ریزش مو در  فرزند پسر که یک ویژگی ژنتیکی است، میتواند از هر دو طرف ( خانواده مادری و هم خانواده پدری ) به او به ارث برسد. مطالعات و تحقیقات فراوان نشان می دهد که این یک ویژگی ژنتیکی است که دارای قوه تشکیل است و چند ژن مختلف را درگیر می کند.

دورنمای علم ژنتیک و وراثت شناسی: یک ژن بخشی از سازه موروثی است که به طور شیمیایی رمزی شده و شامل 23 جفت کروموزوم مختلف است. ژن در تمام سلول های بدن واقع شده است. 22 جفت از کروموزوم ها اتوزوم یا كروموزوم غير جنسي نامگذاری شده اند و جفت بیست و سوم بعنوان کروموزوم جنسی شناخته می شود که در مردان به صورت ( یک کروموزوم X و یک کروموزوم   Y  )، در حالی که جفت بیست و سوم در خانم ها به صورت ( دو کروموزوم  X ) است. این دستوره های ژنتیکی همه فرآیندهایی را که در بدن رخ می دهد،  از رشد جنین گرفته تا رنگ چشمان او را کنترل می کنند. برخی ژن ها می توانند غالب باشند؛ بدین معنا که کافی است ژن در یکی از کروموزوم ها حضور داشته باشد تا آن ویژگی مشخص در جنین ظهور پیدا کند و در مرحله نهفته،که در آن ژن باید در هر دو کروموزوم ظاهر بشود تا شروع به فعالیت کرده و موثر واقع شود. مهم ترین ژن هایی که در ریزش ارثی مو موثر هستند،  از نوع ژن های غالب هستند. اینطور به نظر می رسد که ژن هایی که موجب ریزش ارثی مو می شوند، هر دو به کروموزوم های جنسی و غیر جنسی مرتبط هستند.

ارث بری برخی ویژگی ها از سوی خانواده مادری بیشتر به سبب حضور و ظهور ژن گیرنده آندروژن ( هورمون مردی )  بر روی کروموزوم X است. بسیاری بر این باورند که کروموزوم Y شامل هیچ ژنی است که بر ریزش مو اثر بگذارد.  ارث بری برخی ویژگی ها از سوی خانواده پدری می تواند به نوعی با حضور کروموزوم های غیر جنسی ( هورمون مردی )  در سلول ها مرتبط باشد.

وجود این نوع ژن های تسریع کننده ریزش مو و طاسی در ساختار ژنتیکی سلول ها، به معنای اثبات این ویژگی نیست. ژن های طاسی باید فعال شده و  به جریان انداخته شوند تا ریزش مو به طور کامل قابل رویت باشد. نمایانی ژن ها به عوامل مختلفی بستگی دارد که از جمله مهم ترین آنها می توان به سالخوردگی و هورمون ها اشاره کرد، اگرچه استرس و اضطراب زیاد نیز میتوانند فرآیند ریزش مو را سرعت ببخشند.

اگرچه برخی ژن های عامل ریزش مو بازنمایی شده اند، ژن هایی عامل طاسی در مردان هنوز به طور کافی و کامل شناسایی نشده اند. واقعیت علمی بدین معناست که هر نوع مهندسی ژنتیک برای جلوگیری از ریزش ارثی مو و طاسی در مردان هنوز کشف شده نشده است و مستلزم تلاش، مطالعات دقیق و موشکافانه و  گذر زمان است.

به طور خلاصه، طاسی سر و ریزش ارثی مو از ویژگی های ژنتیکی غالب است که از سوی مادر یا پدر به فرزند پسر به ارث میرسد، اما با اندکی پذیرا شدگی و تمایل به طرف مادری بسسب حضور ژن گیرنده هورمون مردی بر روی کروموزوم X . به منظور آنکه طاسی سر نمایان و علنی شود، ویژگی و خصیصه ژنتیکی باید نمایان شود—از طریق تغییرات جزئی در تولید هورمون ها یا تغییرات ناشی از سالخوردگی.

نقش هورمون ها در ریزش مو

هورمون ها ماهیتی شیمی حیاتی دارند که توسط غدد گوناگون که در نواحی مختلف بدن واقع شدند، تولید می گردند. این غده ها، هورمون ها را به طور مستقیم به داخل جریان خون ترشح می کنند و باعث می شوند که مواد شیمیای در سرتاسر بدن گسترش پیدا کنند. هورمون ها بسیار قوی و موثر هستند؛ هورمون جنسی مردانه غالب و دیگر هورمون ها که ویژگی های مردانه دارند، عمدتا درخاگها ( بیضه ها ) تولید می شوند. پس از رشد بیضه ها در دوران بلوغ است که میزان ترشح هورمون ها در جریان خون به قدر کافی خواهد بود که فرآیند ریزش مو و تاسی را به جریان اندازند. علاوه بر خاگها، غدد فوق کلیوی که در بالای کلیه ها در خانم ها و آقایان واقع شدند، هورمون های آندروژنیتیکی تولید می کنند. در خانم ها، تخمدان ها از عوامل موثر در میزان رشد موها هستند.

هورمونی که به طور مستقیم در ریزش ارثی مو موثر است، فرآمده  تستوسترون (شيمي  ماده اى كه از راه تغييرات شيميايي از ماده ى ديگرى مشتق شده است ) به نام دی هیدری تستوسترون هستند که به سبب فعالیت آنزیم  5-a ، آنزیم کاهنده تستوسترون به برخی از گیرنده های سلولی که به طور ژنتیکی آسیب پذیر هستند، متصل می شوند و موجب کوچک سازی ساقه های مو و در نهایت تاسی کامل می شوند. در آقایان فعالیت آنزیم کاهنده 5-a بیشتر در نواحی از سر که امکان ریزش مو و تاسی بیشتر است، رخ می دهد. فرآیند ریزش مو، ابتدا با عقب رفتن خط پیشانی در ناحیه گیجگاه شروع میش ود و تا کف سر ادامه پیدا می کند. ریزش ارثی مو می تواند از دوران نوجوانی آغاز شود. فعالیت آنزیم کاهنده آلفا 5 نوع دو، نوع غالب در پیازک های مو، ازطریق مصرف داروهای ضد ریزش مو ( فیناسترید یا پروپسیا) متوقف می شود. ماده شیمیایی فیناسترید با آنزیم کاهنده آلفا 5 پیوند برقرار می کند و از تبدیل هورمون تستوسترون به دی هیدری تستوسترون جلویگری می کند. کاهش تمرکز و تجمع هورمون دی هیدری تستوسترون  موجب توقف کوچک سازی ساقه موها میشود.

نقش سن  در ریزش مو

هورمون ها و ژن ها به تنهایی در ریزش ارثی مو موثر نیستند. حتی پس از آنکه فرد به سن بلوغ میرسد، پیازک های مو آسیب پذیر در طول زمان دائما در معرض هورمون دی هیدری تستوسترون قرار می گیرند. مرحله ای از زندگی که تاثیر بسزایی در ریزش مو و تاسی دارد، از فردی به فرد دیگر متفاوت است و بیشتر به ماهیت ژنتیکی، سطح تستوسترون در جریان خون و آسیب پذیری پیازک های مو نسبت به هورمون ها بستگی دارد.

علاوه بر این، ریزش موی مردان هیچ الگوی خاصی را دنبال نمی کند. ریزش مو در مرحله ای از زندگی انها بسیار با سرعت پیش می رود و در یک دوره زمانی خاص روند ریزش مو با کاهش رو به رو می شود .علت کاهش و افزایش سرعت ریزش مو هنوز نامعلوم است، اما می دانیم که با گذر زمان حجم موها بتدریج کاهش پیدا می کند.

حتی زمانی که فرد مستعد تاسی نیست، با گذر زمان پیازک های مو ضعیف شده و ساقه های مو کوتاه می مانند. در بیماران بزرگسال، تمام ناحیه پوست سر به چنین شرایطی دچار می شود.

منبع:

http://www.hairfacts.com

نگارنده: حدیث بختیاری

[divider]

کلینیک فوق تخصصی لاغری، پوست و زیبایی آلومینا